Kategori: Makaleler

Çok Hayal Kurmak Zararlı mı? Bilimin Merceğinden Bir Bakış Hayal kurmak… Hepimizin yaptığı, bazen kaçış noktası bazen de motivasyon kaynağı olan bir eylem. Kimi zaman bir yolculukta camdan dışarı bakarken, kimi zaman da uyumadan hemen önce kendimizi bambaşka dünyalarda buluruz. Peki hiç düşündünüz mü, çok hayal kurmak gerçekten zararlı olabilir mi? Bilim bu konuda ne söylüyor? Gelin, hayal kurmanın beyin üzerindeki etkilerine bilimsel ama anlaşılır bir dille birlikte bakalım. Hayal Kurmak Nedir, Beyin Bunu Nasıl Yapar? Hayal kurmak, beynin “varsayım üretme” yeteneğinin bir sonucudur. Nörobilim açısından baktığımızda, hayal kurma sürecinde beynimizin default mode network (DMN) adı verilen bir bölgesi aktif…

Hımış Mesken Ne Demek? Felsefi Bir İnceleme Felsefe, dünyayı ve insanı anlamaya yönelik derinlemesine bir arayıştır. Her kelime, her düşünce bir anlam dünyasını barındırır. “Hımış mesken” gibi görünüşte sıradan bir ifadeyi felsefi bir bakış açısıyla ele almak, ona bambaşka bir anlam katabilir. Felsefe, yalnızca düşünce sistemleriyle ilgili değil, dilin ve kelimelerin derinliklerine inerek gerçeklik anlayışımızı sorgulamamız için bir kapıdır. Peki, “hımış mesken” ne demek ve bu ifadenin etik, epistemolojik ve ontolojik bağlamda nasıl bir yeri vardır? Kelimeyi Anlamak: Hımış ve Mesken Kelimenin doğrudan anlamına baktığımızda, “hımış” kelimesi, genellikle bir yapının ya da mekânın terkedilmiş, kullanıma uygun olmayan hâlde olduğunu belirtir.…

Yasa Koyucu Kimdir? Küresel ve Yerel Perspektiflerden Bir Bakış Bazı konular vardır ki, onları anlamak için tek bir pencereden bakmak yetmez. “Yasa koyucu kimdir?” sorusu da tam olarak böyle bir konu. Sadece siyasi otoritenin veya devletin bir kolu olarak görüp geçmek kolaydır ama aslında bu kavram; tarih boyunca toplumların ruhunu şekillendiren, kültürleri etkileyen, düşünce biçimlerini yönlendiren çok katmanlı bir yapıya sahiptir. Gelin, bu çok yönlü meseleyi samimi bir sohbet gibi birlikte keşfedelim. Yasa Koyucunun Tanımı: Sadece Kanun Yazarı mı? En basit tanımıyla yasa koyucu, toplumda uyulması gereken kuralları belirleyen kişi, kurum veya otoritedir. Modern devletlerde bu rol genellikle parlamentolar, meclisler…

Hepçillik Nedir? Ekonomik Bir Perspektiften Birey ve Toplum Üzerine Düşünceler Kaynakların Sınırlılığı ve Seçimlerin Ağırlığı Bir ekonomistin dünyası, sınırsız isteklerle sınırlı kaynaklar arasındaki gerilimin farkında olmakla başlar. Her tercih, bir vazgeçiştir; her karar, bir fırsat maliyetini beraberinde getirir. İşte bu denge içinde “hepçillik” — yani her şeyi isteme, her alanda var olma ve hiçbir şeyi kaçırmama eğilimi — günümüz ekonomilerinin hem bireysel hem toplumsal düzeyde karşılaştığı en karmaşık davranış biçimlerinden biridir. Modern birey, tüketim alışkanlıklarından yatırım kararlarına kadar her alanda “daha fazlasını” ister. Ancak ekonomi, arz-talep yasaları ve sınırlı kaynaklar üzerine kuruludur. Bu nedenle hepçillik, yalnızca bir tutum değil, ekonomik…

Habitat Nedir? İlkokul Öğrencileri İçin Eğitici Bir Keşif Öğrenmenin Dönüştürücü Gücü: Bir Eğitimcinin Girişi Bir eğitimci olarak her gün sınıfta, öğrencilerin yeni bilgilerle tanıştıklarında nasıl büyüdüklerine ve dünyayı nasıl farklı bir bakış açısıyla gördüklerine tanık oluyorum. Öğrenme, yalnızca bilgi edinmek değil, aynı zamanda çevremizi daha derinlemesine anlamamıza yardımcı olan bir yolculuktur. Bu yolculuğun en ilginç duraklarından biri, doğal çevremizi keşfetmek ve anlamaktır. Bugün, ilkokul seviyesindeki öğrenciler için önemli bir kavram olan “habitat”ı ele alacağız. Peki, habitat nedir? Neden doğal çevremizle, yaşadığımız ortamla bu kadar iç içeyiz? Bu yazıda, habitatı anlamanın yalnızca ekolojik bir bilgi değil, aynı zamanda sosyal ve bireysel…

Sözün Estetiği: Güzel Bir Konuşma Nasıl Yapılır? Bir edebiyatçının gözünde söz, yalnızca bir iletişim aracı değil; insanın iç dünyasından evrene uzanan bir yankıdır. Her kelime, bir duygunun taşına kazınmış izidir; her cümle, varoluşun sessizliğe karşı açtığı bir savaştır. Bu yüzden “Güzel bir konuşma nasıl yapılır?” sorusu, sadece diksiyonla ya da ses tonuyla ilgili değildir — aynı zamanda ruhun estetik düzeniyle, anlatının içsel müziğiyle ilgilidir. Çünkü güzel bir konuşma, tıpkı bir şiir gibi, anlamın kalbe dokunduğu yerde başlar. Konuşmanın Sanatı: Kelimelerle Resim Çizmek Bir konuşmacı, dinleyicisine kelimelerle bir tablo çizer. Her kelime, renklerin yerini alır; ses tonu ise fırçanın ritmini belirler.…

Osmanlı Parasını Kim Basıyordu? Bilimin, Gücün ve Güvenin Kesiştiği Nokta Bilimsel merak bazen bir teleskopla gökyüzüne bakmakla değil, bir bakır paranın üzerine eğilmekle başlar. Osmanlı parasının kim tarafından basıldığı sorusu da ilk bakışta tarihî bir merak gibi görünür ama aslında kimya, fizik, ekonomi ve siyaset biliminin buluştuğu bir laboratuvarı işaret eder. Çünkü para, sadece bir ödeme aracı değil; aynı zamanda bir imparatorluğun güven testidir. Osmanlı Parası Nedir? Bilimsel Bir Tanım Para, modern iktisat dilinde “değer ölçüsü, değişim aracı ve tasarruf aracı”dır. Osmanlı’da ise bu üç işlev, 14. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar evrim geçirdi. İlk dönemlerde “akçe” adı verilen gümüş paralar…

Kırım Kongo Hangi Kene? Geleceğin Sağlık Haritasını Şekillendiren Küçük Bir Tehdit Geleceğe Dair Merakla Başlayan Bir Düşünce Deneyi Geleceğe dair düşünürken aklımı en çok meşgul eden şeylerden biri şu: Küresel ısınma, şehirleşme ve tarım politikaları değiştikçe doğadaki en küçük canlılar bile kaderimizi nasıl etkileyebilir? Bu sorunun en çarpıcı örneklerinden biri, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) virüsünü taşıyan bir parazittir: kene. “Peki bu hastalığı taşıyan kene tam olarak hangisi?” sorusu basit gibi görünebilir. Ancak cevabı, yalnızca bugünü değil, geleceği anlamak açısından da kritik. Kırım Kongo ve Suçlusu: Hyalomma Cinsi Keneler Kırım Kongo Kanamalı Ateşi’nin (CCHF) başlıca taşıyıcısı, “Hyalomma” cinsi kenelerdir. Bu…

Gümüş Su Ne Kadar? Değer, Bilgi ve Varlık Üzerine Bir Felsefi Sorgu Bir filozofun bakışıyla dünyaya yöneldiğimizde, basit bir soru bile derin anlam katmanlarına dönüşür. “Gümüş su ne kadar?” sorusu, ilk bakışta ekonomik bir merak gibi görünse de, aslında insanın anlam arayışını, bilginin sınırlarını ve varlığın değerini sorgulayan bir felsefi çağrıdır. Çünkü bir şeyin “ne kadar” olduğunu sormak, hem onun maddi değerine hem de bizim ona yüklediğimiz anlamın ölçüsüne dokunur. Felsefe, gündelik soruların ardındaki derinliği açığa çıkarma sanatıdır. Gümüş suyu yalnızca bir ürün değil, bir düşünce nesnesi olarak ele alırsak, karşımıza üç temel alan çıkar: etik (iyi ve doğru eylem),…

“Kaotik Neutral” özgürlük değil, sorumluluktan kaçış mı? — Tartışmayı başlatıyorum Şunu en baştan söyleyeyim: Kaotik Neutral ne demek? sadece “canım ne isterse onu yaparım” demek değildir. Eğer öyle sanıyorsanız, bu etik etiketi yıllardır yanlış okuyorsunuz. Kaotik Tarafsız; düzenin (law) dayatmalarına da iyilik–kötülük ikiliğine de mesafeli, kişisel iradeyi merkeze alan bir duruştur. Ama şu soruyu sormazsak olmaz: Bu, gerçekten olgun bir özgürlük müdür, yoksa şık paketlenmiş bir sorumsuzluk mu? Cesur iddia: Kaotik Neutral; masalarda, oyunlarda ve anlatılarda çoğu kez “edgelord” tavrını meşrulaştıran bir kılıfa dönüşüyor. Özgürlük söylemi arkasına gizlenen basit bir dürtüsellik… Kaotik Neutral ne demek? Temel çerçeve Kaotik Neutral (Kaotik…